JavaScript, web sitelerinin etkileşimli olmasını sağlayan bir betik dilidir. İlk zamanlardaki temel işlevi metin, resim, video gibi HTML öğelerinin davranışlarını değiştirmek olarak tasarlanmış. Ancak daha sonra kullanıcılara dinamik içerikler, konum ve benzeri bilgileri işlemek ve sunmak üzere gelişmiştir. Şimdilerde ise hemen hemen tüm alanlarda kullanılan güçlü ve popüler bir dildir. Web temellerini oluşturan üçüncü ayaktır.
JavaScript Ne İçin Kullanılır?
javaScript(js) temel olarak web sitelerine dinamik özellikler vermek için ve etkileşimi arttırmak için kullanılır. Peki bunu nasıl yapar? Sitedeki tüm etkileim gerektiren eylem ve işleri izler(dinler) gerektiğinde HTML ya da CSS değerlerini günceller. JavaScript tüm bu özelliklerin kontrolünü tekbaşına yapabilir ya da HTML ve CSS teknolojileriyle beraber çalışabilir, onları manipüle edebilir. Günümüzde js oldukça güçlü ve gelişmiş bir dil olarak bilinir. Ayrıca çok geniş bir kullanıcı kitlesi, geniş ve ulaşılabilir açık kaynak kodları, kütüphaneleri bulunur. JavaScrip kullanarak;
- FrontEnd(Ön-Uç): web sitelerinin kullanıcı arayüzleri
- BackEnd(Arka-Uç): web sitelerinin veritabanı işlemleri ve veritabanı ile frontEnd işlemleri
- Mobil Uygulamalar
- Makine Öğrenimi – Yapay zeka(AI)
gibi alanlarda çok geniş bir topluluk tarafından kabul görüyor. Ki bu da herhangi bir konuda soru sorabileceğiniz ya da yardım alabileceğiniz daha büyük bir destek anlamına gelir.
JavaScript Nasıl Çalışır?
JavaScript bir betik dilidir. Yani onu çalıştırmak için bir JavaScript Motoru gerekir ve bu motor tüm internet tarayıcılarında zaten bulunur. Bu motorlar js kodunu okur ve makine diline çevirir. İlk zamanlarda bu şekilde çalışması düşünülmüşse de zamanla performansı arttırmak için farklı yaklaşımlar da eklenmiş. Bu yüzden ona “hibrit” bir dil olarak bakabiliriz. JavaScrip nasıl çalışır basitçe anlatmak gerekirse:
- HTML, CSS ve javaScript kodu internetten yüklenir.
- JS Motoru js kodunu makine diline çevirir.
- DOM(Document Object Model – Belge Nesne Modeli) oluşturulur.
- js kodu ve DOM etkileşimleri kurulur.
- Bir butona tıkladığınızda js motoru ilgili HTML ve CSS özelliklerini değiştirir.
Kısaca JavaScript Tarihi
JavaScript, 4 Aralık 1995 tarihinde Brendan Eich (Aynı zamanda Mozilla Vakfı Kurucularından) adlı bir teknoloji önceüsü tarafından Netscape Communications Corporation için geliştirilmiştir. İlk başlarda Mocha olarak adlandırılan JavaScript, daha sonra LiveScript olarak değiştirilmiş ve nihayet 1997 yılında JavaScript olarak isimlendirilmiştir.
Ayrıca günümüzde JS hem istemci(client-side) hem de sunucu(server-side) tarafında çalışır. Bu özelliğinden dolayı giderek daha da popüler haler geliyor. Üstelik mobil uygulama içinde sağlanan geniş desteği ile geleceği oldukça parlak olarak görünüyor.
JavaScipt’in Özellikleri Neler?
JavaScript, aşağıdaki başlıca özelliklere sahip bir programlama dilidir:
- Adından (script=betik) de anlaşılacağı gibi, bir betik dilidir. Bu da, kodunun çalıştırılmadan önce derlenmesine gerek olmadığı anlamına gelir. Ancak modern javaScript motorları performansı arttırmak için kodu çalıştırmadan önce derleyip fonksiyonlar gibi bazı parçaları önbelleğe alırlar. Yani artık javaScript karma bir dildir denilebilir.
- Açık kaynaklıdır. Bu da, herkes tarafından ücretsiz olarak kullanılabilir ve geliştirilebilir olduğu anlamına gelir.
- Çok yönlüdür. Web geliştirmenin yanı sıra, mobil uygulamalar, oyunlar ve hatta sunucular geliştirmek için de kullanılabilir.
- Oldukça geniş bir kullanıcı kitlesine sahiptir. Bir sorun olduğunda bunu sorabileceğiniz, destek alabileceğiniz oldukça geniş bir topluluğa sahiptir.
- Öğrenmesi kolaydır. Web tarayıcınızın konsoluna bile javaScript kodları yazarak bu kodu öğrenebilirsiniz. Kaldı ki hemen her dilde olduça çok kaynak var ve online kod editörleriyle de istediğiniz kadar pratik yapabilirsiniz.
Tüm bunların yanında js dinamik değişkenlere (variables) sahiptir. Yani bir değişken tanımlarken onun ne tür olduğunu belirtmeseniz de olur. Ancak çoğu dile bunu belirmeniz gerekir. Örneğin aşağıdaki kod js için geçerlidir.
let x = 5; console.log(x); // 5 x = "Yazı"; console.log(x); // "Yazı"
Burada önce “x” diye bir değişken tanaımladık ve buna “Number” türü olan “5” değerini atadık. Dikkat ettiyseniz bunun bir sayı mı yoksa bir dize mi olduğunu belirtmedik. Bunu js kendisi belirliyor. Daha sonra aynı değişkene farklı bir tür olan “String” yani dize türü atadık ve bunu yazdırdık. Çoğu dilde bu şekilde bir kullanım hata verir. Bunun nedenlerini başka bir yazıda tartışırız. Ancak bu yazım bazen istenmeyen hatalara neden olabilir. Bu yüzden kod yazarken dikkatli olmalısınız.
JavaScirp’in Dezavantaları
JS her ne kadar öğrenmesi kolay olsa da dikkatli olunması gereken bir dildir. Aksi halde istenmeyen hatalara, (bug) neden olur. Ayrıca kod yazarken dikkatli olunması gerekir ki aksi halde ciddi güvenlik sorunlarına neden olabilir.